Ngày 23.11.1945 đánh dấu sự ra đời và trở thành ngày truyền thống của ngành Thanh tra Việt Nam. Có thể nói, việc thành lập Ban Thanh tra đặc biệt thể hiện vai trò và sự cần thiết của công tác thanh tra đối với chính quyền ngay từ buổi đầu mới thành lập. Thanh tra trở thành một chức năng thiết yếu của quản lý và là một thiết chế giám sát hoạt động của các tổ chức, cá nhân thuộc các cấp chính quyền, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, giữ vững kỷ cương, kỷ luật, xử lý các vi phạm pháp luật, góp phần quan trọng vào việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước.
Trong suốt 77 năm xây dựng, trưởng thành, hoạt động của ngành Thanh tra luôn gắn liền với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Ngành Thanh tra đã có nhiều tên gọi khác nhau: Ban Thanh tra đặc biệt (1945 - 1948), Ban Thanh tra Chính phủ (1949 - 1954), Ban Thanh tra Trung ương của Chính phủ (1955 - 1960), Ủy ban Thanh tra của Chính phủ (1961 - 1983), Ủy ban Thanh tra Nhà nước (1984 - 1989), Thanh tra Nhà nước (1990 - 2004), Thanh tra Chính phủ (từ năm 2004 đến nay). Trải qua chặng đường 77 năm xây dựng và phát triển, dù với tên gọi nào, ngành Thanh tra luôn bám sát phục vụ thiết thực những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Đảng và công tác quản lý, điều hành của Nhà nước, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam qua các thời kỳ. Với những thành tích đạt được trong 77 năm qua, ngành Thanh tra Việt Nam đã 02 lần vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao vàng, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Ngành Thanh tra tỉnh Bình Định ra đời sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước. Trải qua chặng đường 47 năm xây dựng và phát triển (1975 - 2022), qua nhiều lần thay đổi mô hình tổ chức, cơ chế quản lý và phương thức hoạt động, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và Thanh tra Chính phủ, ngành Thanh tra tỉnh Bình Định từng bước trưởng thành về nhiều mặt và đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp đổi mới, phát triển KT-XH, góp phần phát huy quyền làm chủ của nhân dân, giữ vững kỷ cương, pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh.
Hoạt động của ngành Thanh tra tỉnh trong những năm qua luôn bám sát, phục vụ thiết thực những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của ngành, địa phương. Mỗi năm, ngành thực hiện hàng trăm cuộc thanh tra, tập trung vào các lĩnh vực KT-XH nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, vi phạm chính sách, pháp luật như: Quản lý, sử dụng đất đai; đầu tư, xây dựng cơ bản; tài chính - ngân sách, thực hiện các chính sách bảo đảm an sinh xã hội. Qua thanh tra đã phát hiện, kiến nghị thu hồi về cho Nhà nước hàng chục tỷ đồng; kiến nghị xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm; đề xuất nhiều kiến nghị góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, cơ chế quản lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên các lĩnh vực được thanh tra.
Riêng năm 2022, toàn ngành Thanh tra của tỉnh đã tiến hành 84 cuộc thanh tra hành chính tại 153 đơn vị; đến nay đã ban hành Kết luận thanh tra 64 cuộc, phát hiện sai phạm về kinh tế 16.027 triệu đồng và 44.128 m2 đất các loại; xử lý thu hồi về cho Nhà nước 10.351 triệu đồng; kiến nghị xử lý khác về kinh tế 5.676 triệu đồng và 44.128 m2 đất các loại; kiến nghị kiểm điểm, xử lý hành chính 39 tập thể và 41 cá nhân; chuyển hồ sơ sang Cơ quan điều tra tiếp tục làm rõ 01 vụ có dấu hiệu tội phạm.
Trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, toàn ngành đã tham mưu, giúp lãnh đạo các cấp, các ngành tổ chức tiếp 3.279 lượt công dân; tiếp nhận, xử lý 3.931 vụ việc khiếu nại, tố cáo. Tiến hành kiểm tra, xác minh, kết luận, đề xuất giải quyết 615/685 vụ việc (gồm 572/637 vụ khiếu nại và 43/48 vụ tố cáo) thuộc thẩm quyền, đạt tỷ lệ 89,78%. Qua giải quyết khiếu nại, tố cáo, đã kiến nghị khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp cho công dân 5.663 triệu đồng và 810 m2 đất các loại, thu hồi về cho ngân sách Nhà nước 89,654 triệu đồng, chỉ đạo tổ chức kiểm điểm, chấn chỉnh công tác quản lý, củng cố đoàn kết nội bộ, kiện toàn tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ tại những cơ quan, đơn vị có phát sinh đơn thư tố cáo.
Nhiệm vụ tham mưu quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng được tăng cường. Công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kết luận, quyết định xử lý sau thanh tra được thực hiện kiên quyết, thường xuyên và có hiệu quả. Công tác xây dựng đảng, chính quyền, đoàn thể; cải cách thủ tục hành chính; giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống, đào tạo, bồi dưỡng, thực hiện các chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức ngành Thanh tra được quan tâm thường xuyên.
Với những thành tích đạt được trong 47 năm qua, ngành Thanh tra tỉnh Bình Định đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng 01 Huân chương Độc lập hạng ba, 01 Huân chương Lao động hạng nhất, 02 Huân chương Lao động hạng nhì, 03 Huân chương Lao động hạng ba, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác./.